Turunçgil unlubiti

Planococcus citri  (Risso)(Hom.:Pseudococcidae)

Tanımı ve yaşayışı:

Ergin dişilerde vücut uzunca oval, üzeri un gibi ince beyaz mumsu tozlarla kaplıdır. Vücut uzunluğu   3-5 mm, eni ise 1.5-2 mm’dir

Ergin dişilerin vücudunun etrafında çepeçevre ince ipliğimsi 36 ipliksi uzantı vardır. Abdomenlerin sonunda bulunan 2 uzantı diğerlerine oranla biraz daha uzundur. Erkekler sarımsı veya kırmızımsı esmer renktedir. Vücut uzunlukları 1 mm kadardır. Kanatları saydam ve vücuttan daha uzundur. Antenleri 10 segmentlidir. Abdomenin ucunda uzun beyaz bir çift uzantı vardır.

Yumurtalar saman sarısı renkte, uzunca oval şekilde ve yaklaşık 0.4 mm çapında, 100-150 adetlik kümeler halinde, üzerleri mumsu ipliklerle örtülü halde bulunmaktadır.Yumurtadan yeni çıkmış nimfler, uzunca ve kirli gri renkte olup antenleri 6 segmentlidir. Vücudun şekli erginlere benzer fakat onlardan daha küçüktür. Kışı çoğunlukla yumurta ve ergin dönemlerde gövde yarık ve çatlaklarında veya kabuk altlarında geçirir. Bazen toprak altında otların kök boğazlarında geçirirler. Bir ergin dişi 100-150’şer adetlik kümeler halinde 300-400 adet yumurta bırakır, 26±1°C sıcaklık ve % 60-65 orantılı nemde ayda bir döl verir. Akdeniz Bölgesi turunçgil alanlarında 4-5 döl vermektedir. Dişi bireyler üç nimf dönemi geçirerek ergin olurlar. Erkek bireyler ise iki nimf, prepupa ve pupa dönemlerinden sonra kanatlı hale gelirler. Eşeyli veya eşeysiz olarak üreyebilmektedirler.

Zarar şekli:

Polifag bir zararlıdır.Turunçgillerde meyvelerin sapla birleştiği çanak yaprakları ve meyvelerin birbirleriyle temas ettiği yerlerde emgi yaparak meyve kalitesini düşürür ve sap dipleri zayıflayan meyvelerin dökülmesine neden olurlar. Ayrıca salgıladığı tatlımsı madde ile de yaprak ve meyvelerde fumajine sebep olur.

Konukçuları:

Birinci derecede turunçgillerde olmak üzere zeytin, dut, bağ, nar, muz, zakkum, yerfıstığı, bal kabağı, kavun, karpuz ve pek çok süs bitkisi konukçuları arasında yer alır. Ancak en çok turunçgillerde zarar yapmaktadır. Bunlardan Washington navel portakalı, yafa portakalı, altıntop ve limonlarda daha çok zararlı olurlar.

Doğal düşmanları :

Nephus includens Kirsch, Scymnus sturalis Thunb., S.apetzi Muls., S.quadrimaculatus Herbst., E.quadripustulatus L., E.flavipes Th., Hyperaspis polita Ws., (Col.:Coccinellidae); C. nazarenus; Sympherobius fallax Navas, (Neur.:Hemerobiidae); Anisochrysa prasina Burm., A. carnea Steph., (Neur.:Chrysopidae); Dicrodiplosis pseudococci Felt., Leptomastidea abnormis Gir., Anagyrus pseudococci Gir., (Hym.:Encyrtidae) tesbit edilmiş olan yerli doğal düşmanlarının en önemlileridir. Cryptolaemus montrouzieri Muls (Col.:Coccinellidae); Leptomastix dactylopii How., (Hym.:Encyrtidae) ise önemli ithal doğal düşmanlarıdır.

Mücadelesi

Kültürel önlemler :

Bahçe temizliğine dikkat edilmeli, sürümler tavında yapılmalı, ağaç taçları hiçbir zaman birbirine kavuşmamalıdır. Güneşlenme ve hava akımı sağlanmalıdır. Fabrika yanlarına ve pamuk alanı içine bahçe kurulmamalıdır.

Biyolojik mücadele :

Turunçgil unlubiti ile bulaşık turunçgil bahçelerine yararlı böcek salınırken ağaç başına yoğunluğa göre 5-10 adet C. montrouzieri ve 2 katı da L. dactilopii salınmalıdır. Salınan faydalı böceklerin başarılı olabilmesi için salımlar günün serin saatlerinde yapılmalıdır. Karınca faaliyeti olan bahçelerde yararlı böcek salımlarında önce ağaçların kök boğazları daire şeklinde karınca öldürücü toz bir ilaç ile ilaçlanmalıdır. Ayrıca ağaçların toprakla temas eden dal uçları budanarak karınca faaliyetleri önlenmelidir. Turunçgil unlubiti ile bulaşık bahçelere nisandan itibaren ekim ayı sonuna kadar faydalı böcek salımları yapılabilir. Turunçgil unlubitinin baskı altında tutulmasında yerli doğal düşmanların da önemli payı olduğu bir gerçektir. Bu nedenle, turunçgil hastalık ve zararlıları ile yapılacak mücadelede kullanılacak ilaçların yararlı böceklere en az etkili seçici özellikte olmasına önemle dikkat edilmelidir. Nisan ayı ortalarından itibaren bahçede ağaçlarda gövde ve ana dallar ile çiçekli iki sürgün tamamen kontrol edilir. Bu kısımlarda unlubitin yumurta ve diğer dönemlerinden biri saptanınca ağaç bulaşık sayılır. Bulaşık ağaç oranına göre ağaç başına verilecek predatör ve parazitoid hesaplanır. Meyveler fındık iriliğine gelince bulaşık ağaç oranı meyve kontrolleri ile yapılır. Belli sayıda ağaçta 4 ayrı yönden ve bir de içten olmak üzere 5’er meyve kontrol edilir. Meyvelerin çanak yapraklarının kapanmasından haziran ayının son yarısına kadar olan dönemde meyve çanak yapraklar arası, temmuz ayından itibaren ise bitişik meyveler, yaprağa temas eden meyveler kontrol edilir. Mayıs ayı sonuna kadar %5 ağaç ve haziran ayı sonuna kadar %8 ağaç veya meyve bulaşıklığı saptanırsa ağaç başına 2-3 adet C. montrouzieri ile l0 adet L. dactylopii salınması gerekir. Ağustos aylarında gerek ağaç ve gerekse meyve bulaşıklığı %l5 olursa ağaç başına 4-5 adet predatör ile l0 adet parazitoid verilir. Bu dönemde meyve bulaşıklığı daha yüksek oranda saptanır ve koloni oluşumu görülürse 5-l0 adet veya daha çok sayıda predatör ile iki katı parazitoid salınır. Eylül ayında %20 ağaç ve meyve bulaşıklığı bulunan bahçeye iklim durumuna göre kasım sonuna kadar ağaç başına l0 adet predatör ve 20 adet parazitoid salımına devam edilir.

Tekniğine uygun olarak yapılan biyolojik mücadele uygulamalarıyla Turunçgil unlubiti ülkemiz turunçgillerinde ekonomik zarar eşiğinin altında tutulmaktadır. Daha önce hiç parazitoid ve predatör salınmamış ve yoğun unlubit görülen bahçelerde yazlık yağlarla bir uygulama yapılarak popülasyonu düşürülür ve uygulamadan bir hafta sonra yukarıda belirtilen değerler dikkate alınarak parazitoid ve predatör verilir.

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir