DOĞU MEYVE GÜVESİ
(Cydia molesta (Busck. )
1.Tanımı Ve Yaşayışı
Kanat açıklığı 11-13 mm olan kelebeğin ön kanatları kahverengimsi siyah, arka kanatları gri pullarla kaplıdır. Kelebek istirahat halindeyken ön kanatlarının ortasındaki beyaz pullar ters “V” şeklinde görülür. Abdomen ve bacaklar gümüşsü pullarla kaplıdır.
Yumurtalar 0,8 mm boyunda mercimek şeklindedir. Yeni bırakıldığında saydam olan yumurta, sonra kirli sarıya döner. Gelişme ilerledikçe vitellusta kırmızı bir halka belirir ve genç larva oluşunca bu halka kaybolur. Bundan sonra yumurta içerisinde larva görülür.
Yumurtadan yeni çıktığında 0,9 mm boyunda olan larva gelişmesini tamamladığında 8,5 mm’ye ulaşır. Şeftali sürgünlerinde beslenen larvalar pembe veya açık kırmızı, meyvelerde beslenenler ise kızılımtrak sarıdır. Larvaların son abdomen segmentinin alt kısmında bulunan beş dişli kahve renkli anal tarak aynı cinsten olan larvalardan ayırıcı özelliğidir. Pupa 6,5 mm boyunda mekik şeklinde, önceleri sarı sonra koyu kahverengi renktedir.
Kışı olgun larva döneminde, ağaçların gövdelerindeki kabuk altlarında, yarık ve çatlaklarda, toprak üzerindeki çeşitli barınaklarda, toprak yarıklarında ve meyve ambalaj yerlerinde ördükleri kokon içerisinde geçirir. İlkbaharda bir ay dolayındaki pupa döneminden sonra Hale şeftali çeşidinin tam çiçekte olduğu bir dönemde kışlayan döl erginleri çıkmaya başlar ve kışlama yerinin sıcaklığına bağlı olarak temmuz ayına kadar devam eder. Kelebekler alaca karanlık sıcaklığı 15 C üzerine çıktığında şeftali ağaçlarında, tüysüz yeşil kısımlarına yumurtalarını koyarlar. Yumurtaların kuluçka süresi sıcaklığa göre değiştiğinden ilkbaharda 15-20 gün olan bu süre yazın 3-5 gündür. Birinci döl larvalarının hemen hepsi şeftali ağaçlarının sürgünlerine saldırarak 12-15 günlük gelişme süresinde 2-5 sürgüne zarar verirler şeftali sürgünleri sertleştiği oranda, ikinci ve üçüncü döl larvaları meyvelere hücum ettiğinden genç şeftali çeşitlerinin meyveleri daha çok zarar görür. Şeftali meyveleri hasat edildikten sonra çıkan kelebekler diğer konukçulara taşınarak onların meyvelerinde 1-2 döl daha oluşturarak kışa girerler. Yılda 4-5 döl verir.
2.Konukçuları
Birinci derecede şeftali ağaçlarının önemli bir zararlısıdır. Şeftali bahçelerine yakın olan diğer meyvelerden ayva, muşmula, armut ve elma konukçularıdır. Ayrıca kiraz ve vişne fidanlarının sürgünleri C.molesta ‘nın saldırısına uğrarlar.
3.Zarar Şekli, Ekonomik Önemi Ve Yayılışı
C.molesta larvaları konukçularının sürgün ve meyvelerine zarar verir larvalar şeftali sürgünlerinin uç veya uca yakın kısmından girerek sürgün boyunca açtığı galerilerde beslenir. Saldırıya uğrayan sürgün önce solar devrilir ve larva terk ettikten sonra uçtan 5-7cm uzunluğunda kurur. Populasyonun yüksek olduğu bahçelerde bütün sürgünlerin uçlarının kuruduğu görülebilir. Kuruyan sürgünlerden yenileri çıktığı için fidan ve genç şeftali ağaçları çalılaşır. Sürgün zararı özellikle fidanlıklarda ve genç şeftali ağaçlarında daha önemlidir.
Larvalar meyvelere daha çok meyvelerin sap çukurluklarındaki dal ve yaprakların temas ettiği yerlerden girerler. Şeftali meyvesine giren larva doğrudan doğruya meyve çekirdeğine yönelir, çekirdek civarındaki meyve etinde beslenerek gelişmesini tamamladıktan sonra açtığı delikten meyveyi terk eder. Meyveye giriş ve çıkış yerlerinde zamk görülür. Yumuşak çekirdekli meyvelere giren larva, bir süre kabuk altında açtığı galerilerde beslendikten sonra çekirdek evine doğru ilerler. Larvaların meyvelerde açtığı deliklerden funguslar girerek meyvenin çürümesine neden olur.
Karadeniz bölgesinde Samsun, Amasya, Tokat, Giresun,Trabzon, Rize ve Artvin, Marmara bölgesinde Bursa, İstanbul, Kocaeli ve Sakarya illerinde yaygın bulunmaktadır.
4.Mücadelesi
Kültürel Önlemler
Şeftali bahçeleri C.molesta ‘nın diğer konukçularının bulunduğu bahçelerden kelebek uçuş mesafesinden (250m) daha uzakta kurulmalıdır. Konukçuların bulunduğu kapama şeftali bahçelerinde, meyveler hasat edildiği ve sürgünler karşılaştığından son iki döl larvaları beslenmediği için kışlayan döl populasyonu önemli ölçüde düşecektir.
Öte yandan şeftali bahçelerinde ilk döl zararı sürgünlerde olmaktadır. Saldırıya uğrayan sürgünlerin haftada bir kesilmesi meyve zararını önemli ölçüde azaltacaktır. Ayrıca meyve depoları C. molesta larvaları için en uygun kışlama yeri olduğundan bu gibi yerleri bahçenin uzağında yapmak yararlı olacaktır.
Biyolojik Mücadele
C.molesta’nın yumurta parazitoidi olan T.evanescens ‘ in bulunduğu yerlerde korunması ve etkinliğinin artırılması için gerekli önlemler alınmalıdır.